Stress, de term gebruiken we allemaal veelvuldig. Maar wat is het eigenlijk en hoe herken je stress bij je hond? In dit artikel vertel ik je er meer over!
De definitie van stress vertelt ons al iets meer;
Stress is een niet specifieke respons van het lichaam op een veranderende situatie waarbij een natuurlijk overlevingsmechanisme in werking treedt.
Met andere woorden: Stress is een vorm van spanning, het is in feite een fysieke reactie van het lichaam op een situatie om te kunnen overleven. In het lichaam gebeurt onder andere het volgende:
- De hartslag gaat omhoog
- De zuurstof in het lichaam neemt toe
- De spieren spannen zich aan (hierdoor ontstaat extra energie)
- De ademhaling versnelt
- De adrenaline in het bloed stijgt
- Het lichaam en het brein zijn paraat om te reageren
Stress is normaal!
Stress is een heel normale reactie die nodig is om goed te kunnen functioneren en in de natuur zelfs nodig om te overleven. Het stelt je lijf namelijk in staat om te reageren op gevaar, door de natuurlijke overlevingsmechanismes van vechten, vluchten en bevriezen.
Dit klinkt heel groots en dat is het ook. Overleven is natuurlijk een groot goed. Maar bij de term stress kun je ook kleiner denken aan bijvoorbeeld de spanning die je voelt voor een examen, het heeft nut want het stelt je in staat te presenteren. Ook bij een plezierige gebeurtenis is de spanning die daarbij komt kijken een vorm van stress, dat noemen we dan positieve stress.
In het geval van de hond is er ook regelmatig sprake van stress. Ook heel natuurlijk en normaal. Bij honden zien we ook negatieve en positieve stress. Normaal gesproken verdwijnt deze spanning weer na enige tijd en keert het lichaam en het brein terug in een toestand van rust
Als de stress aan blijft houden ontstaat er echter een situatie die zeer belastend is voor lichaam en geest.
Stress emmer
Bij mensen en honden wordt er steeds meer gesproken over een gevulde of overlopende stress emmer. Dit is een figuurlijke emmer waarin de emmer gevuld wordt door stress en leger wordt door kalmerende activiteiten en ontspanning. Stress stapelt zich op als er teveel gebeurt en het lichaam en brein te weinig hersteltijd krijgen.
Op een gegeven moment is er dan de bekende druppel die de emmer doet overstromen. Hoe snel de emmer gevuld wordt hangt af van de hond. Elk hond is uniek en elke hond heeft een andere capaciteit om met stress om te gaan. Dit wordt bepaald door diverse factoren, waaronder het karakter en het DNA, ervaringen in het verleden, het gevoel van veiligheid en nog veel meer.
Het stress emmertje vult zich met positieve en negatieve stress. Negatieve stress kunnen we ons allemaal makkelijk voorstellen, een negatieve gebeurtenis, ergens heel erg van schrikken en ga zo maar door. Bij positieve stress kun je denken aan kinderen die met een schoolreisje mee zijn geweest. Dat is meestal vooral heel erg leuk, maar alle indrukken en emoties van die dag hebben de stressemmer gevuld en daarom kunnen ze zeer geprikkeld zijn bij thuiskomst.
Er is dan rust nodig om weer te ontspannen. Als deze rust niet komt en de stress (positief en negatief) blijft stapelen dan spreken we van een overvolle of overlopende stressemmer. Bij het stapelen kun je bij kinderen als voorbeeld denken aan een week waarin er én een schooluitje gepland staat én een kinderfeestje én oma wordt plotseling in het ziekenhuis opgenomen. Als dit te dicht achter elkaar voorkomt dan is de kans dat de stressemmer overloopt erg groot.
Zo werkt het voor honden ook. Positieve en negatieve ervaringen samen vullen de stress emmer. Bij een hond kun je bijvoorbeeld denken aan een optelling van: spelen met een vriendje én een conflict met een andere hond. Of een moment waarop de hond achter een haas aanjaagt én een huis vol drukke kinderen bij thuiskomst na een wandeling én(spannende) autorit. Voor elke hond is het anders hoeveel momenten van positieve en negatieve stress het spreekwoordelijke stress emmertje vullen.
Het goede nieuws is dat de emmer weer kan legen, waarover ik later meer vertel.
En wat heeft die stress emmer nou met gedrag te maken?
Heel erg veel! Bij een overlopende stress emmer kan de hond niet meer helder denken. We zien fysieke en mentale symptomen als uiting van te veel en te langdurig stress. Er is sprake van een reactie die vanuit het angstcentrum in de hersenen aangestuurd wordt. Dit blijft in stand omdat het angstcentrum geprikkeld blijft. Het angstcentrum in de hersenen is namelijk het onderdeel van het brein wat de binnenkomende prikkels beoordeelt. Omdat het brein zo overprikkeld is, in het geval van de overlopende stressemmer, gaat het steeds meer gevaar zien en zal de hond steeds meer dingen spannend vinden. Het is dan erg moeilijk om weer te herstellen en logisch na te denken. Als de hond niet meer helder kan denken wordt het maken van keuzes zo ongeveer onmogelijk. De hond zal dan door de aangemaakte stresshormonen instinctief reageren en niet meer gebruiken wat hij eerder geleerd heeft.
Omdat het lichaam en brein in stand van overleving staan, is leren niet meer mogelijk.
Om te illustreren hoe het werkt met de opbouw van stress en de afbouw ervan kun je eens naar deze grafieken kijken:
Bij oplopende stress en te weinig tijd om te herstellen (het stressemmertje leegt dus niet voldoende) blijft de stress hoog en loopt steeds verder op.
Stress signalen
Je zult een aantal stress signalen zeker herkennen, signalen zoals wegduiken, wegrennen en onrustig heen en weer lopen worden door veel baasjes snel benoemd als stress. Helemaal waar!
Maar weet je dat er nog veel meer stress signalen te ontdekken zijn bij je hond. Ook uitingen die er zelfs heel grappig uitzien Zo kan bijvoorbeeld het gapen een stress signaal zijn. Maar er zijn nog meer (subtiele en milde) signalen van stress, je kunt denken aan:
- De neus aflikken (tongelen)
- Piepen/jammeren
- Verwijde ogen met zichtbaar oogwit
- Blaffen
- Hijgen
- Snel ergens naar toe bewegen
- Oren naar achter
- Tegen de deur aanduwen
- Extreem op de deur gefocust zijn
- Staart tegen de buik gedrukt
- Zich uitrekken
- Overdreven vacht of poten likken/poetsen
- Bijten in vacht of lijf
- Uitschudden
Als je deze stresssignalen ziet (en ze herhalen zich) dan mag je ervanuit gaan dat je hond zich niet geheel goed en ontspannen voelt. Dat wil je natuurlijk niet voor je hond. De signalen staan benoemd in willekeurige volgorde, ook willekeurig in intensiteit.
Stress voorkomen?
Je kunt stress niet altijd voorkomen en dat hoeft ook niet. Even iets spannends vinden of ergens van schrikken is normaal en een gezonde reactie. Elke hond laat dagelijks af en toe stresssignalen zien, waarbij ook kalmeringssignalen te onderscheiden zijn. Daar zal ik in een ander artikel aandacht aan besteden.
Als het gaat om langdurige stress of stress in bepaalde situaties die zelfs over kan gaan tot paniek, dat is wat je natuurlijk wil voorkomen voor je hond!
Als je hond stress ervaart in situaties, bijvoorbeeld bij het ontvangen van visite, alleen thuis blijven of uitvallen naar andere honden dan is dit terugkerende stress. Deze stress zal zich steeds verder op zal bouwen en in intensiteit toenemen door de (negatieve) associaties die hierbij gevormd worden.
Moeite met visite
Als je hond moeite heeft met het ontvangen van visite dan is dat vaak een combinatie van positieve en negatieve stress. Aan de ene kant is het misschien leuk, andere kant vaak ook erg spannend. De hond weet nooit precies wat er gaat gebeuren, wie er binnenkomt en hoe deze persoon omgaat met de hond. Dat maakt het onvoorspelbaar en kan zeker (veel)stress opleveren bij je hond. Wil je hiermee aan de slag? Kijk dan eens bij deze fijne online cursus: je hond liefdevol begeleiden bij visite.
Alleen thuis
In een situatie waar je hond alleen thuis is zul je de hond moeten leren dat het in orde is om alleen thuis te blijven. Pipilou Helpt staat je graag bij in dit leerproces!
Uitvallen naar andere honden
Als jouw hond uitvalt naar andere honden dan is een hele goede online cursus van Stressless Dogs beschikbaar om zelfstandig mee aan de slag te gaan of met Pipilou Helpt als coach, dan word je via videobellen bijgestaan en word je begeleidt tijdens deze cursus. Wil je meer weten? Klik dan eens bij Stressless Dogs.
Hoe kan ik stress bij mijn hond voorkomen
De allerbelangrijkste manier om stress te voorkomen is als je tegemoetkomt aan het natuurlijke gedrag en de natuurlijke behoeftes van je hond:
- Geef je hond tijd en ruimte om veel en naar behoefte te snuffelen
- Zorg dat je hond dagelijks ongeveer een half uur (meer mag natuurlijk ook) op een natuurlijke kauwsnack mag kauwen
- Zorg dat je hond rustig en voldoende kan en mag slapen
- Zorg voor harmonie en respect in de omgang met je hond waarbij je op een respectvolle manier communiceert met je hond
- Zorg voor een veilig gevoel bij je hond
Snuffelen en kauwen voor ontspanning, waardoor de stressemmer weer een stuk kan legen. Naast het voldoen aan de basisbehoeften is het zeer belangrijk dat je pijn, jeuk en ongemak uit laat sluiten door een specialist.
Daarnaast is het belangrijk om bekende stressvolle situaties en onprettige ervaringen te voorkomen, op die manier kun je ervoor zorgen dat je hond om kan (leren) gaan met de prikkels die op hem af komen in het dagelijkse leven zonder dat de stress emmer overloopt.
Vragen?
Heb je vragen over angst of stress, je mag ze gerust stellen aan Miranda van Pipilou Helpt via het contactformulier.
